آرشیو مرداد ماه 1400

سه تار يكي از سازهاي زهي و كوبه اي ايراني است. سه تار داراي 4 سيم است كه از آلياژ فولاد و آلياژ برنج ساخته شده است.

ويولن يكي از مهمترين و تأثيرگذارترين سازهاي تاريخ موسيقي است كه قدمت آن به قرن شانزدهم برمي گردد. اين ساز در طول سالها تغييرات زيادي در ساختار خود داشته است تا ويولن امروزي شود. در اين مقاله ما تاريخ ساز ويولن را به طور كامل توضيح خواهيم داد.

كمانچه ساز زهي است كه با كمان يا همان كمان (يكي از تارهاي كمان هاي بسته) نواخته مي شود و در ساخت آن از چوب ، پوست ، استخوان و فلز استفاده مي شود. به طور كلي كمانچه از سه قسمت پنجه ، دسته و كاسه تشكيل شده است و علاوه بر اين ، پايه اي در انتهاي كاسه وجود دارد كه روي زمين يا زانوي نوازنده قرار مي گيرد.

در اين مقاله قصد داريم كتاب الموسيقي الكبير اثر ابونصر فارابي را شرح دهيم. كتاب موسيقي كبير يكي از ارزشمندترين كتابهاي تاريخ موسيقي جهان و يكي از مهمترين نوشته هاي ابونصر فارابي در زمينه موسيقي است.

فارابي و موسيقيفارابي اولين فردي است كه نام خوانينگر (خواننده) معروف را در دربار خسرو پرويز گذاشت. فارابي همچنين در مورد دو نوع طنين بغدادي و خراساني در كتاب الموسيقي الكبير صحبت مي كند. او همچنين در مورد سر شاه رود و شكل آن صحبت مي كند. فارابي در كتاب احساء العلوم در تعريف موسيقي مي گويد: علم موسيقي به طور كلي در مورد آگاهي از انواع ملودي ها و اينكه ملودي ها از چه چيزي تشكيل شده اند و ملودي ها براي چه عرض نوشته مي شوند و ملودي ها چگونه هستند بحث مي كند. ساخته شده و آنچه بايد انجام دهند تا تأثير آنها بيشتر و لذت بخش تر شود.

فارابي چهار كتاب در زمينه موسيقي دارد:
كتاب در آمار راهبانانكتابهاي نقره ايكتاب كلمات در موسيقيكتاب الموسيقي الكبير

كتاب الموسيقي الكبير اثر ابونصر فارابي كاملترين و بزرگترين كتاب در زمينه موسيقي است كه از آغاز اسلام به زبان عربي نوشته شده است. اين اثر همه موضوعات اصول موسيقي و مباني آن ، علوم نظري و عملي و افراد وابسته به آن را پوشش مي دهد و يك مرجع تاريخي كامل در هنر موسيقي است.

به گفته فارابي ، در ابتداي كتاب ، اين كتاب با كتاب ديگري همراه شد كه در آن نويسنده نظريه هاي دانشمندان قبلي در هنر موسيقي را شرح داده و اشتباهات آنها را تصحيح مي كند ، اما ظاهراً اين كتاب مفقود يا ناشناخته باقي مانده است.

اين كتاب يكي از قديمي ترين نسخه هاي خطي به زبان عربي است كه به دليل تعدد مطالب ، قدمت اصطلاحات به كار رفته ، عمق معاني ، اشكال خواندن و درك مطلب و فقدان نسخ خطي كامل در كتابخانه هاي عمومي است. و همچنين اين واقعيت كه تحقيق چندان مفيد نبود ، و توضيح معاني و توضيح مشكلات موضوعات نياز به دانش در چنين موضوعاتي داشت ، و همچنين استخراج معاني از منابع مختلف براي درك محتوا ، تخصص و فراغت زياد مورد نياز بودند آنها به كتاب مراجعه كرده يا برخي از آن را در زمان مناسب مورد توجه قرار داده اند و به آن بسنده كرده اند.

مطالب كتاب الموسيقي الكبيركتاب الموسيقي الكبير دو جلد است كه فارابي از آنها به عنوان كتاب اول و كتاب دوم نام برده است. كتاب اول (جلد اول) محصول انديشه و نظر مولد فارابي است كه فصل هاي موسيقي شناسي را با تأمل دقيق جمع آوري كرده است. اما كتاب دوم (جلد 2) درباره نظرات ديگران است كه فارابي آنها را نوشته و ويرايش كرده و سپس تحليل و ارزيابي كرده است. در واقع فارابي پس از شناخت نظرات ديگران كه در جلد دوم گردآوري كرده است ، محتواي جلد اول را بر اساس نظرات خود گردآوري كرده است.

موضوع اجزاي كتاب موسيقي بزرگجلد اول موجود است ، اما متأسفانه جلد دوم موجود نيست و هنوز نسخه اي از آن پيدا نشده است. با اين حال ، مطالعه كتاب الموسيقي الكبير فارابي به كتاب اول محدود مي شود. كتاب اول در دو بخش (بخش) تنظيم شده است. قسمت اول درباره ورود به هنر موسيقي و قسمت دوم درباره خود هنر موسيقي است. در قسمت اول ، عمدتا به مسائل نظري (ماهيت و قلمرو دانش موسيقي) درباره هنر موسيقي مي پردازد و شامل تعاريف و اصطلاحات ، استعدادها و شناختها و مهارتها و همچنين مسائل نظري است كه در عمل استفاده مي شود. با اين حال ، در قسمت دوم ، بيشتر به مسائل عملي (توليد محصولات موسيقي) مي پردازد و شامل بحث هايي در مورد اصول آهنگسازي ، انواع سازها و نحوه استفاده از اين اصول در سازها براي توليد آهنگ است.

موضوع اصلي كتاب الموسيقي الكبير هنر موسيقي است: "قسمت دوم"؛ اما معرفي فارابي در طرح درباره شناخت موسيقي است: "قسمت اول"؛ آنچه براي مطالعه و مطالعه بيشتر مفيد است تا بتوان از مطالعات نظري هنر استفاده كرد ، بيشتر از قسمت اول و در مواردي نكاتي از قسمت دوم است.

فلوتني يا فلوت در واقع يكي از قديمي ترين سازها است و سابقه طولاني در ايران دارد. فارابي در مورد ناي و انواع آن در كتاب "موسيقي بزرگ" صحبت مي كند و همچنين در مسيحيت و سنت هاي باستاني ، ناي كاربردهاي زيادي دارد.

سازهاي كوبه اي گروهي از ساز ها هستند كه به دليل لرزش بخشي از ساختمان اصلي ، صدا توليد مي كنند ، از اين رو اصطلاحاً idiophones نيز ناميده مي شوند. اين سازها به دو دسته تقسيم مي شوند: سازهاي كوبه اي كوك پذير و سازهاي كوبه اي كوك نا پذير. اين ساز ها معمولاً از چوب يا آلياژ هاي مختلف فلزات ساخته مي شوند كه پوست معمولاً در دهانه آنها كشيده مي شود.

قانون يكي از قديمي ترين سازهاي ايران است ، اما متأسفانه امروزه تعداد كمي از افراد با اين ساز آشنا هستند.
ساز قانون به شكل ذوزنقه قائم الزاويه است و يك ساز زهي مضرابي (زخمه اي) است كه براي ساختن آن از چوب ، پوست ، فلز ، استخوان و زه استفاده مي شود. ساز قانون در انگليسي (Kanoon) ناميده مي شود ، اين كلمه خود از زبان يوناني گرفته شده است. زيرا يونانيان سازي به نام قانون نيز داشتند كه با ساز قانون امروزي متفاوت است.

قيچك ساز محلي بلوچستانبه نظر مي رسد اين ساز را مي توان از خانواده رباب دانست، به عبارت ديگر رباب مقدمه ساخت قيچك است. اين ساز در اكثر مناطق ايران به ويژه در جنوب سيستان و بلوچستان نواخته مي شود و از قديمي ترين سازهايي است كه با آن در روستاها آوازهاي محلي اجرا مي كرد و هم اكنون نيز اجرا مي شود.

همان گونه كه فرهنگ ها درباره تنبك (دنبك يا ضرب) مي نويسند، در دوران باستان دف يا دايره كوچك ساخته شده از روي و برنج را خمبك يا خانبك مي ناميدند. مخلوط كردن به هم زدن دست ها با وزن و اصول نيز براي نشان دادن شادي را هم مجازا خمبك مي گفتند.

ساز موسيقي وسيله اي است كه براي پخش آهنگ استفاده مي شود. احتمالاً قديمي ترين وسيله توليد موسيقي صداي انسان و به دنبال آن سازهاي كوبه اي و بادي است. قديمي ترين ساز بادي كشف شده يك قطعه استخوان سوراخ دار است كه به نظر مي رسد متعلق به دوره انسان هاي نئاندرتال باشد.